5 անհավանական հայտնագործություններ ֆիզիկայում

 

1 Ժամանակը կանգ է առնում լույսի արագությունից:

 

Ըստ Էյնշտեյնի Հատուկ հարաբերականության տեսության՝ լույսի արագությունը չի կարող երբեք փոփոխվել, և դրա արագությունը կազմում է մոտավորապես 300,000,000մ/վ: Այն փաստը, որ ոչինչ ավելի արագ չի կարող շարժվել, քան լույսը, ինքնին ապշեցուցիչ է, սակայն այս փաստը դեռևս մնում է տեսական: Հատուկ հարաբերականության տեսության մեջ կա մի գաղափար, ըստ որի՝ ինչքան արագ եք ընթանում, այնքան դանդաղ է անցնում ժամանակը: Իսկապես. պատկերացրեք և համեմատեք մեկ ժամ մեքենա վարելը և նույն տևողությամբ համակարգչի առաջ նստելը: Երկրորդ դեպքում ավելի շատ ժամանակ եք կորցնում: 

Ըստ հաշվարկների՝ լույսի արագության տակ ժամանակը կանգ է առնում: Եթե այս նորությունը ձեզ մոտ միտք առաջացրեց սա օգտագործել անմահության հնարավորություն ձեռք բերելու համար, ապա շտապենք տեղեկացնել, որ լույսի արագությամբ ընթանալն անհնար է, եթե դուք պատահաբար լույս չեք, իհարկե:

 

2 Ձգողական ուժի ազդեցությունը լույսի վրա

 

Նորից եկեք քննարկենք լույսը, բայց այս անգամ անդրադառնանք Էյնշտեյնի Ընդհանուր հարաբերականության տեսությանը: Այս տեսության մեջ նշվում է լույսի բեկման մասին, որը հենց այն է, ինչ բառացի նկարագրվում է, երբ լույսի ճառագայթը ամբողջությամբ ուղիղ չէ, այլ բեկված: Սա կարող է տարօրինակ հնչել, սակայն ապացուցված է: Սա նշանակում է, որ չնայած լույսն ինքնին զանգված չէ, սակայն ազդեցության է ենթարկվում զանգված ունեցող իրերի կողմից, օրինակ` արևի: Այսպես, եթե օրինակ ինչ-որ հեռավոր աստղից եկող ճառագայթը անցնի արևին շատ մոտ, այն կթեքվի, և նայելու դեպքում տպավորություն կստեղծի, թե աստղը տիեզերքի ուրիշ կետում է գտնվում, ինչպես որ լճում գտնվող ձկները երբեք այն կետում չեն գտնվում, որտեղ երևում են, երբ նայում ենք:

Այնպես որ, հաջորդ անգամ աստղերին նայելիս վստահ մի եղեք, որ հենց աստղին եք նայում, այլ ոչ թե նրա բեկված լույսին:

 

3. Սև խոռոչ

 

Ֆիզիկայում տարբեր տեսություններ` ներառյալ մեր քննարկածները, բավականին ճշգրիտ կարողանում են հաշվարկել տիեզերքում գտնվող բոլոր զանգվածների ամբողջական թիվը: Նրանք կարող են նաև ստանալ բոլոր տեսանելի առարկաների զանգվածը: Եվ հետաքրքիրն այն է, որ այս երկու թվերը չեն համապատասխանում իրար:

Իրականում տիեզերքում ամբողջական զանգվածի թիվը շատ ավելի մեծ է, քան մենք կարող ենք պատկերացնել: Ֆիզիկոսները պետք է կարողանային բացատրել այս երևույթը, և սրա հետ կապված առաջացած գլխավոր տեսությունը կապված է սև խոռոչի հետ: Սև խոռոչը խորհրդավոր մի մատերիա է` տեղամաս, որից լույս դուրս չի գալիս իր մեծ գրավիտացիոն դաշտի շնորհիվ: Չնայած նրա գոյությունը չի ապացուցվել, որովհետև այն անտեսանելի է, սակայն շատ փաստեր են վկայում նրա գոյությունը:

 

4. Տիեզերքը գնալով մեծանում է

 

Եկեք վերհիշենք Մեծ պայթյունի տեսութունը, որը բացատրում էր տիեզերքի ստեղծումը, ըստ որի՝ ամեն ինչ տիեզերքում առաջացել է պայթյունից, որի արդյունքում բոլոր մասնիկները (մոլորակներ, աստղեր և այլն) մեծ էներգիայով ու արագությամբ տարածվել են տարածության մեջ ու ի վերջո մասնիկների ծանրության ու ձգողականության էներգիայի շնորհիվ դրանց շարժումը դանդաղել է: Սակայն այս միտքն այնքան էլ իրական չէ, քանի որ իրականում տիեզերքում ամեն ինչ սկսում է ավելի արագ շարժվել, քան նախկինում: Օրինակ պատկերացրեք, որ դուք գնդակ եք շպրտում, իսկ դա դանդաղելու ու կանգ առնելու փոխարեն ավելի արագ է սկսում ընթանալ: Սրանից հետևում է, որ տիեզերքն անընդհատ տարածվում է: Այս երևույթը բացատրելու միակ տարբերակը սև էներգիան է, որը տիեզերական տարածման շարժիչ ուժն է: Ձեզ իհարկե սկսեց հետաքրքրել, թե ինչ է սև էներգիան: Դե իսկ դա արդեն ուրիշ հետաքրքիր տեղեկություն է, որ պետք է իմանաք…

 

5. Ամբողջ զանգվածն ուղղակի էներգիա է:

 

Զանգվածն ու էներգիան նույն մետաղադրամի երկու կողմերն են: Իրականում դուք միշտ էլ իմացել եք սրա մասին, եթե գիտեք E=mc^2 ֆորմուլան: E-ն էներգիան է, m-ն` զանգվածը: Էներգիայի քանակը զանգվածի մեջ կախված է c-ի քառակուսու փոխակերպման գործոնից, որտեղ c-ն ցույց է տալիս լույսի արագությունը: Այս ֆենոմենի բացատրությունը բավականին հետաքրքիր է, ըստ դրա զանգվածի` թիվը մեծանում է լույսի արագությանը հասնելիս: Սա բավականին բարդ ֆենոմեն է, և այս պահին ուղղակի կարող ենք ձեզ վստահեցնե,լ որ այն ճիշտ է, և բերել ատոմային ռումբի օրինակը, որտեղ շատ քիչ զանգվածում մեծ քանակությամբ էներգիա է պարունակվում:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Աստղային համակարգերի դինամիկա և վիճակագրական մեխանիկա

 

 

 

Կիրառելով վիճակագրական մեխանիկայի ինքնատիպ եղանակներ՝ Համբարձումյանը կարևոր արդյունքներ է ստացել։ 1936 թվականին այդ ճանապարհով լուծել է անգլիացի աստղագետ Արթուր Էդինգտոնի առաջադրած մաթեմատիկական խնդիրը՝ գտնել աստղակույտի աստղերի տարածական արագությունների բաշխումը՝ ունենալով դրանց տեսագծային արագությունների բաշխումը։ Այդ խնդրի լուծումը տպագրվել է «Monthly Notices» հանդեսում հենց Էդինգտոնի ներկայացմամբ։ Տասնամյակներ անց այդ նույն խնդիրը վերստին ի հայտ եկավ՝ բժշկական համակարգչային ախտորոշման կապակցությամբ։ Ի վերջո (1979 թ.), այդ մաթեմատիկական խնդրի լուծումը նշանավորվեց բժշկության բնագավառի Նոբելյան մրցանակով «Համակարգչային տոմոգրաֆիայի մշակման համար»։

Աստղային համակարգերի վիճակագրական մեխանիկայի եղանակները Համբարձումյանին հնարավորություն տվեցին գնահատել աստղային համակարգերի տարիքները։ Մասնավորապես, 1935-1937 թթ․ Համբարձումյանը գիտական բանավեճ ունեցավ անգլիացի նշանավոր գիտնական Ջեյմս Ջինսի հետ՝ մեր աստղային համակարգի՝ Գալակտիկայի տարիքի առիթով և ապացուցեց, որ մեր Գալակտիկան առնվազն 1000 անգամ երիտասարդ է Ջինսի տված գնահատականից, որը համընդհանուր ընդունելություն ուներ։

Աստղային համակարգերի դինամիկայի և վիճակագրության վերաբերյալ Համբարձումյանի աշխատություններն ընկած են աստղային համակարգերի արդի վիճակագրական մեխանիկայի հիմքում։ 1995 թ. Համբարձումյանն այդ հետազոտությունների համար Ռուսաստանի Դաշնությունից Պետական մրցանակ է ստացել