(Ֆիզիկա) տնային առաջադրաքներ

Վ․ Լուկաշիկ, էջ 117, խնդիր 876

876. m=20կգ

t1=-10°C

t=0°C

C1=2100Ջ/կգ°C

λ=34*104Ջ/կգ

C2=4200Ջ/կգ°C

t2=100C

Q-?

Q1=m(t-t1)=2100Ջ/կգ 20կգ (0°C-10°C)=+10

Q2=λm

Q3=C2m(t2-t)

Q=Q1+Q2+Q3

Թեմա. Տեսակարար ջերմունակություն:Ջերմային հաշվեկշռիհավասարումը

1. Ինչ է ջերմաքանակը

Այն էներգիան, որը մարմինը ստանում կամ տալիս է ջերմափոխանակության ժամանակ, կոչվում է ջերմաքանակ:

2. Ինչ միավորներով է արտահայտվում ջերմաքանակը միավորների ՄՀ-ում:

Միավորների միջազգային համակարգում ջերմաքանակի միավորը 1 Ջ-ն է:

3. Որ դեպքում է ավելի շատ ջերմաքանակ պահանջվում ՝նույն զանգվածի գոլ,թե եռման ժամանակ:

Եռման ժամանակ:

4. Մարմնի ստացած ջերմաքանակը կախված է արդյոք մարմնի նյութի տեսակից

Մարմնի տաքացման համար անհրաժեշտ ջերմաքանակը կախված է նրա զանգվածից, ջերմաստիճանի փոփոխությունից և նյութի տեսակից:

5. Մարմինների որ հատկությունն է բնութագրում ջերմունակությունը:

Մարմիններն օժտված են այնպիսի հատկությամբ,որ տվյալ պայմաններում միևնույն զանգվածով տարբեր մարմիններ նույն չափով տաքացնելու համար պահանջվում են տարբեր ջերմաքանակներ։

6. Որ ֆիզիկական մեծությունն են անվանում ( նյութի) տեսակարար ջերմունակություն:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը ցույց է տալիս, թե որքան ջերմաքանակ է անհրաժեշտ նյութի 1 կգ-ը 1°-ով տաքացնելու համար, կոչվում է այդ նյութի տեսակարար ջերմունակություն:

7. Ինչ է ցույց տալիս տեսակարար ջերմունակությունը:

Ցույց է տալիս, թե որքան ջերմաքանակ է անհրաժեշտ նյութի 1 կգ-ը 1°-ով տաքացնելու համար

8. Ինչ միավորով է չափվում տեսակարար ջերմունակությունը:

Նյութի տեսակարար ջերմունակության միավորը ՄՀ-ում չափվում է ջոուլը բաժանած կիլոգրամ անգամ աստիճանով (1 Ջ/(կգ °C)):

9. Գրել տեսակարար ջերմունակությունը սահմանող բանաձևը:

C= Q/m(t2-t1)

10. Ինչ բանաձևով են որոշում տաքանալիս մարմնի ստացած ջերմաքանակը: Իսկ սառելիս մարմնի տված ջերմաքնակը

Q=cm(t2C0−t1C0)

11. Ձևակերրպել ջերմափոխանակման օրենքը

Եթե ջերափոխանակությանը մասնակցող մարմինների համակարգը մեկուսացնենք արտաքին միջավայրից,ապա որոշ ժամանակ անց այդ մարմինների ջերմաստիճանները կհավասարվեն։ Այդ ընթացքում տաք մարմինների տված Q1 ջերմաքանակի և սառը մարմինների ստացած Q2 ջերմաքանակի գումարը զրո է։

Սովորել Է. Ղազարյանի դասագրքից էջ 135-ից մինչև էջ 143

Գ.Մխիթարյանի <<Գիտելիքների ստուգման առաջադրանքներ մասII>>-ից էջ 9 ից մինչև էջ 19

Ջերմային երևույթներ

Ջերմահաղորդում և աշխատանք

Ջերմահաղորդման տեսակները

Տարբերակ 1

I. Բնակարանների ջրային ջեռուցման համակարգի աշխատանքը հիմնված է կոնվեկցիայի վրա:

Պատ.՝ 2

II. Երկփեղկ պատուհանները լավ են պաշտպանում ցրտից, որովհետև փեղկերի միջև գտնվող օդը օժտված է վատ ջերմահաղորդականությամբ:

Պատ.՝ 2

III. Ամենամեծ ջերմահաղորդականությունը. արծաթ, թուջ:

Պատ.՝ 3,4

IV. Ամենափոքր ջերմահաղորդականությունը. թուղթ, ծղոտ:

Պատ.՝ 1,2

V. Ինքնաթիռների, Երկրի արհեստական արբանյակների, օդապարիկների արտաքին մակերևույթները, որպեսզի խուսափեն գերտաքացումից ներկում են մուգ գույն:

Պատ.՝ 1

VI. Փայտի կտորին մեխված են երկու միատեսակ մետաղյա սպիտակ թիթեղներ: Նրանցից մեկի ներքին մակերևույթը պատված է մրով, իսկ մյուսինը թողած է փայլուն: Թիթեղների արտաքին մակերևույթներին մոմով կպցված են լուցկիներ: Մրտված թիթեղից լուցկին ավելի շուտ կպոկվի:

Պատ.՝ 2

VII. Մարմինը կտաքանա, եթե նա ճառագայթմամվ ավելի շատ էներգիա է կլանում, քան արձակում:

Պատ.՝ 1

VIII. Պատ.՝ 1. ԱԲԳԴ

Տարբերակ 2

I. Կոնվեկցիայով տաքանում է գազօջախին դրված կաթսայում գտնվող ջուրը:

Պատ.՝ 2

II. Որպեսզի պտղատու ծառերը չցրտահարվեն, ձմռանը նրանց բները ծածկում են թեփով: Թեփը օժտված է վատ ջերմահաղորդականությամբ:

Պատ.՝ 2

III. Լավ ջերմահաղորդականությամբ. ալյումին, կապար:

Պատ.՝ 3,4

IV. Վատ ջերմահաղորդականությամբ. օդ, բուրդ:

Պատ.՝ 1,2

V. Աղյուսի մեջ ջերմահաղորդումը կատարվում է հիմնականում ջերմահաղորդմամբ:

Պատ.՝ 2

VI. Փորձանոթներից մեկը պատված է մրով, մյուսը սպիտակեցված է կրով: Նրանց մեջ լցված է միատեսակ ջերմաստիճան ունեցող տաք ջուր: Մրոտված փորձանոթում ջուրը ավելի արագ կսառչի:

Պատ.՝ 2

VII. Երբ սկսվեն աշնանային ցուրտ եղանակները քամին կփչի ցամաքից դեպի ծով:

Պատ.՝ 3

VIII. Պատ.՝ 1. ԱԲԳԴ

Տարբերակ 3

I. Ճառագայթման շնորհիվ մենք տաքանում ենք խարույկի մոտ:

Պատ.՝ 3

II. Նույն ջերմաստիճանն ունեցող առարկաները շոշափելիս մետաղական առարկաները ավելի սառն են թվում, քան մյուսները: Դդա բացատրվում է նրանով, որ մետաղները օժտված են լավ ջերմահաղորդականությամբ:

Պատ.՝ 1

III. Լավ ջերմահաղորդականությամբ. արույր, երկաթ:

Պատ.՝ 2,3

IV. Վատ ջերմահաղորդականությամբ. ջուր:

Պատ.՝ 1

V. Ծովափում ամռան շոգ օրերին քամին փչում է ծովից դեպի ցամաք:

Պատ.՝ 2

VI. Անօդ տարածության մեջ իրարից հեռացված մարմինների միջև ջերմահաղորդման ճառագայթումն է հնարավոր:

Պատ.՝ 3

VII. Մարմինը սառչում է, եթե նա ճառագայթմամբ ավելի շատ էներգիա է անջատում, քան կլանում:

Պատ.՝ 2

VIII. Պատ.՝ 1. ԱԲԳԴ

Տարբերակ 4

I. Կոնվեկցիայի շնորհիվ տաքանում են մթնոլորտի ներքևի շերտերը:

Պատ.` 2

II. Որպեսզի արդուկի բռնակը չտաքանա, այն պատրաստվում է պլաստմասային: Պլաստմասան օժտված է վատ ջերմահաղորդականությամբ:

Պատ.` 2

III. Լավ ջերմահաղորդականությամբ.պողպատ, պղինձ:

Պատ.՝ 1,3

IV. Վատ ջերմահաղորդականությամբ. խցան, օդ:

Պատ.՝ 2,4

V. Ջրի և օդի միջոցով կարող է իրականանալ կոնվեկցիայի ջերմահաղորդում:

Պատ.՝ 1,3

VI. Ձյան վրա դրված են սպիտակ, սև և կանաչ մահուդի երեք կտորներ: Որոշ ժամանակ անց նրանց տակի ձյունը հալվում է: Նկարում նշված է այսպես՝ սպիտակը – 1, սևը – 2, կանաչը – 3:

Պատ.` 1

VII. Մրոտված թեյնիկում ջուրը ավելի արագ կսառչի:

Պատ.` 2

VIII. Պատ.` 2. ԱԴԲԳ

Թեմա՝ Ներքին էներգիա: Ջերմահաղորդականություն: Կոնվեկցիա: Ճառագայթային ջերմափոխանակում: Տեսակարար ջերմունակություն:

Հարցեր՝

1. Ինչ է ներքին էներգիան, որոնք են փոփոխման եղանակները

Մարմինը կազմող մասնիկների ջերմային շարժման կինետիկ և միմյանց հետ փոխազդեցության պոտենցիալ էներգիաների գումարը կոչվում է մարմնի ներքին էներգիա: Ներքին էներգիայի փոփոխման եղանակներն են աշխատանքը և ջերմափոխանակությունը:

2. Նկարագրել ջերմահաղորդականության երևույթը <<ցուցադրող>> փորձը

Լուցկու հատիկներըի հերթականորեն պոկվելը ձողից<<ցուցադրում>> է ջերմության հաղորդումը ձողի երկայնքով՝ նրա տաքացած ծայրից դեպի սառը մասերը։

3. Բացատրել,թե ինչպես է ջերմահաղորդումն իրականացվում մոլեկուլների քաոսայն շարժմամբ և փոխազդեցությամբ:

Գազերում մոլեկուլները իրարից ավելի հեռու են գտնվում, քան պինդ նյութերինը, այսինքն ջերմահաղորդումը գազերում ավելի դանդաղ է, քան պինդ նյութերում: Նյութերի տաք և սառ մոլեկուլները իրար հպելիս մեկը մյուսին է փոխանցում իր ներքին էներգիան, իր հետ էլ ջերմությունը:

4. Թվարկել լավ և վատ ջերմահաղորդիչ նյութեր

Թթվածին և երկաթ։

5. Ինչու է օդը վատ ջերմահաղորդիչ

Քանի որ օդը գազային նյութ է, այսինքն օդի մոլեկուլները իրարից ավելի հեռու են, դրանից հետևում է, որ այնտեղ ջերմահաղորդականությունը տեղի է ունենում ավելի դանդաղ:

6. Ինչ կիրառություններ ունեն վատ ջերմահաղորդիչները

Ցածր ջերմահաղորդակիչները օգտագործվում են, որպես ջերմամեկուսիչներ:

7. Ջերմահաղորդման որ եղանակն են անվանում կոնվեկցիա

Կոնվեկցիա են անվանում հեղուկի կամ գազի հոսանքների միջոցով կատարվող ջերմահաղորդումը, որը հետևանք է հեղուկի կամ գազի շերտերի անհավասարաչափ տաքացման:

8. Որն է կոնվեկցիայի և ջերմահաղորդականության երևույթի հիմնական տարբերությունը

Ջերմահաղորդականության ժամանակ հեղուկի կամ գազի շերտերը հավասարաչափ են տաքացվում, իսկ կոնվեկցիայի ժամանակ անհավասարաչափ:

9. Ինչպես է գոյանում ամպը

Արևը տաքացնում է գետինը, միաժամանակ տաքացնելով մթնոլորտային շերտը: Այդ օդի զանգվածը բարձրանում է վեր, օդը սկսում է սառել և գոյանում է ամպ:

10. Ինչպես է առաջանում քամին

Երբ տաք օդը և սառ օդը խառնվում են:

11. Ինչու են հեղուկները և գազերը տաքացնում ներքևից

Որպեսզի արագացնեն կոնվեկցիան, և այն գոլորշանա դեպի վերև:

12. Հնարավոր է արդյոք կոնվեկցիան պինդ մարմիններում, ինչո՞ւ

Ոչ, քանի որ պինդ մարմինները չունեն գոլորշիանալու հատկություն:

13. Ինչ է էլեկտրամագնիսական դաշտը:Ինչ վիճակներում կարող է գոյություն ունենալ

Էլեկտրամագնիսական դաշտը մատերիայի ձև է, որով իրականցվում է լիցքավորված մասնիկների փոխազդեցություն: Էլեկտրամագնիսական ալիքը կարող է գոյություն ունենալ նյութի հետ կամ նյութից դուրս։

14. Ինչ է էլեկտրամագնիսական ալիքը

Էլեկտրամագնիսական ալիքը ժամանակի ընթացքում էլեկտրական և մագնիսական դաշտերի տարածումն է տարածության մեջ:

15. Ջերմահաղորդման որ տեսակն են անվանում ճառագայթային ջերմափոխանակում, բերել օրինակներ

Ջերմահաղորդումը ջերմային ճառագայթմամբ արձակմամբ կամ կլանմամբ անվանում են ճառագայթային ջերմափոխանակում:

16. Որ մարմինն է ավելի լավ կլանում ջերմային ջառագայթումը՝սև,թե սպիտակ, բերել մի քանի օրինակներ

Ավելի արագ է կլանում ջերմային ճառագայթումը սև մարմինները: Օրինակ՝ ամռանը մուգ գույնի հագուստ խորհուրդ չեն տալիս հանգել, քանի որ այն ավելի արագ է տաքացնում, քան ավելի վառ գույները, և հատկապես սպիտակը:

17. Որ ֆիզիկական մեծությունն են անվանում ( նյութի) տեսակարար ջերմունակություն

Մարմնի ջերմային հատկությունները բնութագրող այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի հաղորդած ջերմաքանակի հարաբերությանը, մարմնի զանգվածին և մարմնի ջերմաստիճանի փոփոխմանը, կոչվում է տեսակարար ջերմունակություն:

18. Ինչ է ցույց տալիս տեսակարար ջերմունակությունը

Տեսակարար ջերմունակությունը ցույց է տալիս մարմնի ջերմային հատկությունները:

19. Ինչ միավորով է չափվում տեսակարար ջերմունակությունը

1 Ջ/(կգ·°C)

20. Գրել տեսակարար ջերմունակությունը սահմանող բանաձևը

c=Q/m(t2-t1)

Թեմա՝ Նյութի կառուցվածքը: Ֆիզիկական մարմին և նյութ, նյութի կառուցվածք: Ատոմներ և մոլեկուլներ: Մոլեկուլների շարժում: Դիֆուզիա: Մոլեկուլների քաոսային շարժման արագություն և մարմնի ջերմաստիճանը: Ջերմաչափ: Ջերմաստիճանային սանդղակ

Հարցեր՝

1. Ինչից են բաղկացած ֆիզիկական մարմնները

Ֆիզիկական մարմինները կազմված են նյութերից:

2. Ինչպիսի կառուցվածք ունի նյութը

Նյութերը կազմված են առանձին մասնիկներից, որոնց միջև կան ազատ տարածություններ:

3. Ինչպես են անվանում նյութի մասնիկները

Նյութի մասնիկները անվանում են ատոմներ:

4. Որ նյութն են անվանում տարր

Միևնույն տեսակի ատոմներից բաղկացած նյութն անվանում են տարր։

5. Ինչ է մոլեկուլը

Հաճախ ատոմները միավորված են խմբերում, որոնց անվանում են մոլեկուլներ:

6. Ինչ է դիֆուզիան

Նյութերի ինքնակամ փոխադարձ ներթափանցելու երևույթը կոչվում է դիֆուզիա:

7. Ինչպես է ընթանում դիֆուզիան գազերում, հեղուկներում և պինդ մարմիններում

Դիֆուզիան պինդ մարմիններում ավելի դանդաղ է ընթանում, քան գազերում կամ հեղուկներում։

8. Ինչպես է ջերմաստիճանի փոփոխությունը ազդում դիֆուզիայի արագության վրա:

Բարձր ջերմաստիճանում դիֆուզիան ավելի արագ է, քան ցածր ջերմաստիճանում:

Թեման.Մեխանիկական ալիքներ:Ալիքի երկարություն:Ալիքի տարածման արագություն::Սեյսմիկ ալիքներ:Ձայնային ալիքներ:Ձայնի բնութագրեր:Արձագանք:Ենթաձայն անդրաձայն:

Դասարանում քննարկվող հարցեր.

1.Որ ալիքներն են կոչվում պարբերական

Տատանումների տարածումը տարբեր միջավայրերում կոչվում է ալիք:

Պարբերական են կոչվում այն ալիքները, որոնց ամենաբարձր կետերի տատանումների բարձրությունների մինչև եղած հեռավորությունը համընկնում է:

2.Ինչպես է առաջանում և տարածվում սեղմման դեֆորմացիայի ալիքը

Դեֆորմացիան առաջանում է այն ժամանակ, երբ մենք ազդում ենք որևէ բանի վրա, օրինակ՝ որ մուրճով հարվածենք փայտին, ապա նրա մասնիկները ինչ-որ տեղամասում իրար կմոտենան, իսկ այդ տեղամասից հետո արդեն կպահպանեն հաստատուն հեռավորությունը միմյանցից:

3.Որ ալիքն են անվանում մենավոր:

Մենավոր են անվանում այն ալիքը, որը տատանվում է մեկ անգամ, և վերադառնում սկզբնական դիրքին

4.Ինչպես կարելի է ցուցադրել երկար պարանի երկայնքով <<վազող>> մենավոր ալիքը

Ես մտածում եմ, որ պետք է մի ծայրը կապենք պատից, իսկ մյուս ծայրը տատանենք

5.Ինչ հատկանիշ է բնորոշ բոլոր մեխանիկական ալիքներին

Կարծում եմ, որ նրանց բնորոշ է այն հատկույունը, որ մենք այդ ամենը կարող ենք տեսնել

6.Բացատրել թե ինչպես է գոյանում առաձգական ալիքը

Այն կարող եմ բացատրել օրինակի միջոցով՝ երբ մենք դուռը շեշտակի բացում ենք ,ապա այդ տեղամասում օդը սեղմվում է, և ինչ-որ ժամանակ հետո նոսրանում է այն, և այդ պռոցեսը կոչվում է առաձգական ալիք: Առաձգական ալիքներ առաջանում են միայն առաձգական միջավայրում:

7Որ ալիքներն են կոչվում լայնական:Բերել լայնական ալիքների օրինակներ

Այն ալիքը, որում միջավայրի մասնիկները տատանվում են նրա տարածման ուղղությանն ուղղահայաց` կոչվում է լայնական: Դրանք լինում են միայն պինդ միջավայրերում

8.Որ ալիքներն են կոչվում երկայնական :Բերել օրինակներ:

Այն ալիքը, որում միջավայրի մասնիկները տատանվում են նրա տարածման ուղղության երկայնքով, կոչվում է երկայնական։Երկայնական ալիքում խոտորումը ներկայանում է միջավայրի խտացումների և նոսրացումների ձևով։ Երկայնական ալիքները կարող են տարածվել բոլոր միջավայրերում (և՛ հեղուկ, և՛ պինդ, և՛ գազային)

9.Ինչպիսի տատանումներ են կատարում միջավայրի մասնիկները,երբ այդ միջավայրով առաձգական ալիք է տարածվում:

10.Որ երևույթներն են հաստատում,որ ալիքը տարածվում է վերջավոր արագությամբ:

11.Մաթեմատիկորեն ինչպես է սահմանվում ալիքի տարածման արագությունը

Ալիքի տարածման արագությունը հավասար է նրա տատանման ամենաբարձր կետերի մինչև հեռավորությունը բաժանած այդ ալիքների մինչև ժամանակահատվածին:

12.Ինչ է պարբերական ալիքի երկարություն:

Պարբերական ալիքի երկարությունը հաստատուն է:

13.Ինչպես է ալիքի տարածման արագությունը կապված ալիքի երկարության և տատանումների պարբերության կամ հաճախության հետ:

Ալիքի տարածման արագությունը հավասար է x2-x1/t2-t1: Ալիքի երկարությունից է կախված x2-x1-ը: Տատանումների պարբերությունը հավասար է T=t/N, որտեղ t-ժամանակահատվածն է, իսկ N-ը տատանումների քանակը այդ ժամանակահատվածում:Հաճախությունը հավասար T=1/v-ի, որտեղ v-ն ալիքի արագությունն է:

14.Ինչով է պայմանավորված ալիքի երկարությունը և տատանումների հաճախությունը

Ալիքի երկարությունը կախված է նրա վրա ազդող ուժից, իսկ տատանումների հաճախություն այդ ալիքի երկարությունից:

15.Ինչ է երկրաշարժի ուժգնությունը:Ինչ է մագնիտուտը:Որն է դրանց տարբերությունը:

Երկրաշարժի ուժգնությունը դա այն է, թե այդ տեղամասում ինչպես է ցնցվել տարածքը: Մագնիտուդ ,պայմանական մեծություն, որըբնութագրումէ երկրաշարժերի կամ պայթյունների հետևանքով առաջ եկող առաձգականտատանումների ընդհանուր էներգիան։ Մեկը այդ տեղամասի ցնցնումն է, իսկ մյուսը այդ ցնցման մեծությամբ պայմանավորված մեծությունը:

16Ինչ է ձայնը;Որ հաճախություններով ալիքներն են կոչվում ձայնային

Ձայնը դա առանձգական միջավայրում առաջացած տատանումներն են, որը մարդը զգում է թմկաթաղանքի տատանումների միջոցով: Եթե մեխանիկական ալիքների տատանումների պարբերությունը համընկնում 16Հց-ից մինչև 20000Հց հաճախությամբ, ապա միջավայրում առաջացող ալիքը կոչվում է ձայնային ալիք:

17Ինչ է պարզ ձայնը կամ երաժշտական տոնը:Ինչ է ձայնի հնչերանգը

Պարզ ձայնը պայմանավորված է մարմնի մի հաճախությամբ, իսկ երաժշտական տոնը պայմանավորված է մարմնի մի քանի հաճախությամբ: Ձայնի հնչերանգը, դա ձայնի տեմբրն է, այսիքն նրա ուժգնությունը:

18ինչ է արձագանքը,անդրաձայնը,:Որ առաձգական ալիքներն են անվանում ենթաձայ

Գաղափար մեխանիկական տատանումների մասին: Մարող և չմարող տատանումներ: Ազատ և հարկադրական տատանումներ: Մաթեմատիկական և զսպանակավոր ճոճանակ: Ռեզոնանսի երևույթ:

Դասարանում քննարկվող հարցեր.

1.Մեխանիկական տատանումների տարբեր օրինակներ:

Օրինակ՝ սրտի բաբախումը, ձայնալարերի թրթռումը և թիթեռնիկի թևերի թափահարումը:

2.Ինչն է բնորոշ բոլոր տատանողական շարժումներին:

Տատանողական շարժումներին բնորոշ է կրկնողությունը:

3.Որ տատանումներն են անվանում պարբերական:

Պարբերական են կոչվում այն տատանումները, որոնք որոշակի հավասար ժամանակներից հետո կրկնվում են:

4.Որ ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում տատանումների պարբերություն:

Այն ամենափոքր ժամանակամիջոցը, որից հետո տատանումները կրկնվում են կոչվում է տատանումներրի պարբերություն:

5.ինչ միավորներով է արտահայտվում տատանումների պարբերությունը:

Այն արտահայտվում է ժամանակի միավորներով, օրինակ՝ վայրկյանով, րոպեով և այլն:

6.ինչ է տատանումների լայնույթը: ինչ միավորներով է այն արտահայտվում:

Տատանվող մարմնի առավելագույն շեղումը հավասարակշռության դիրքից կոչվում է տատանումների լայնույթ: Այն արտահայտվում է երկարության միավորներով, օրինակ՝ մետրով, սանտիմետրով և այլն:

7.ինչ է տատանումների հաճախությունը: Ինչ միավորներով է այն արտահայտվում:

Տատանումների հաճախությունը կոչվում է 1 վայրկյանում տատանումների թիվը: Հաճախությունն արտահայտում ենք մեկ հերցով (Հց)՝ ի պատիվ գերմանացի ֆիզիկոս Հայնրիխ Հերցի:

8.Որ հաճախությունն է կոչվում 1 Հց:

Եթե տատանումների հաճախությունը 1 Հց է, ապա ամեն մի վայրկյանում տատանվող մարմինը կատարում է մեկ տատանում՝ 1Հց=1վ-1

9.Որոնք են տատանումների մարման պատճառները:

Տատանումներկ մարման պատճառը դա օդի առկայությունն է: Օսի ազդեցությամբ պայմանավորված ուժը կոչվում է դիմադրության ուժ:

10.Ինչու են ճոճանակը համարում տատանողական համակարգ:

Ճոճանակի մեջ բացի թելից և գնդիկից մտնում է նաև Երկիրը: Այսպիսով ճոճանակը համարում ենք տատանողական համակարգ:

11.Որ տատանումներն են անվանում ազատ:

Այսպիսով՝ հավասարակշռության վիճակից դուրս բերված գնդիկը, ինչպես և բեռը, տատանվում են <<ինքնուրույն>>, այն է՝ շեղման հետևանքով առաջացող ներքին ուժերի ազդեցությամբ, երբ արտաքին ուժերը բացակայում են: Այդպիսի տատանումներն անվանում են ազատ:

12.Որ տատանումներն են անվանում հարկադրական:

Դրա համար անհրաժեշտ ե, որ տատանողական համակարգի վրա ազդեն արտաքին ուժեր, որոնք ժամանակից կախված փոփոխվում են որոշակի պարբերությամբ: Այդպիսի ուժերի ազդեցությամբ կատարվող տատանումներն անվանում են հարկադրական:

13.Ինչ է զսպանակավոր ճոճանակը:

14.Ինչ է մաթեմատիկական ճոճանակը:

Եթե թելը շատ թեթև է գնդիկից, և բացի այդ, շատ երկար է գնդիկի տրամագծից, ապա այդպիսի համակարգն անվանում են մաթեմատիկական ճոճանակ:

Ալիքի երկարություն

Միջավայրով ալիքի տարածման ժամանակ միջավայրի մասնիկները միաժամանակ չեն սկսում տատանողական շարժումը։ Այն մասնիկները, որոնք ալիքի առաջացման կետից ավելի հեռու են գտնվում, ավելի ուշ կսկսեն տատանվել։ Պարզ է, որ ուշացման ժամանակամիջոցը կախված է ալիքի տարածման արագությունից։

Ենթադրենք, թե ալիքի առաջացման կետում մասնիկը կատարում է տատանում T պարբերությամբ։ T ժամանակ անց կսկսեն տատանվել միջավայրի այն մասնիկները, որոնք գտնվում են նշված կետից vT հեռավորության վրա։ Այդ հեռավորությունն անվանում են ալիքի երկարություն և նշանակում λ (լյամդա) տառով։ Այսպիսով, ալիքի երկարությունը`

$\lambda =vT={\frac {v}{\nu }}={\frac {2\pi v}{\omega }}$

որտեղ ալիքի փուլային արագությունն, իսկ` հաճախությունը, անկյունային հաճախությունը։

Ծովի կամ գետի մակերևույթին առաջացող ալիքների համար ալիքի երկարությունը մի ալիքի փոսից մինչև հաջորդ ալիքի փոսը կամ մի ալիքիկատարից մինչև հաջորդ ալիքի երկարություն ունեն, քան գետի ալիքները։ Զսպանակում առաջացող ալիքների դեպքում դա երկու հարևան խտացումների կամ նոսրացումների միջև եղած հեռավորությունն է։

Հարթ էլեկտրամագնիսական ալիքներ

Էլեկտրամագնիսական ալիքները լայնական ալիքներ են։ Դիտարկենք անսահման եռաչափ տարածություն դեկարտյան կոորդինատային համակարգում՝x,y,z, որի ամեն կետում տրված է վեկտորային պոտենցիալը, որը փոփոխվում է հետևյալ օրենքով.

$A(z,t)=A_{0}cos(\omega t\pm \beta z)$

Այդ դեպքում ասում են, որ տարածության մեջ կա մոնոքրոմատիկ հարթ ալիք։ Կոսինուսի արգումենտը՝ , որը կոչվում է փուլ, t ժամանակի և z կոորդինատի ֆունկցիան է։ Եթե ֆիքսված է z-ը, ապա A մեծությունը T=2π/ωպարբերությանը կենտ ժամանակահատվածներում ընդունում է նույն արժեքները։ Եթե ֆիքսված է ժամանակը, ապա A մեծությունը z առանցքով պարբերաբար փոփոխվում է λ ալիքի երկարություն կոչվող պարբերությամբ։ Պարզ է, որ

$\beta ={\frac {2\pi }{\lambda }}$

ալիքային թիվ մեծության ֆիզիկական իմաստն այն է, որ ցույց է տալիս, թե քանի ռադիանով է փոխվում ալիքի փուլը, երբ ալիքն անցնում է 1 մ ճանապարհահատված։

$\omega t\pm \beta z=const$

հարթությունը, որը բավարարում է այս հավասարմանը, կկոչենք հարթ ալիքի ալիքային ճակատ։

Դիտարկվող դեպքում ալիքային ճակատներն անվերջ հարթություններ են, որոնք ուղղահայաց են z առանցքին, և տարածվում են

$V_{\phi }={\frac {dz}{dt}}={\frac {\omega }{\beta }}$

արագությամբ, որը կոչվում է փուլային արագություն։

Դիտարկենք հարթ ալիքների կոմպլեքս ամպլիտուդները։ Դրական ուղղությամբ տարածվող ալիքը՝

$A_{+}=A_{0}e^{-j\beta z}$

Հակառակ ուղղությամբ՝

$A_{-}=A_{0}e^{+j\beta z}$

Ցանկացած իրական միջավայրում ալիքի տարածումը կապված է ջերմային կորուստներով պայմանավորված նրա ամպլիտուդի անկման հետ

Լուծել Է. Ղազարյան գրքից 177 էջ, 29-50 խնդիրներ…

29. F=6Ն

m=3կգ

___________

a=F/m=6Ն/3կգ=2մ/վ2

30. m=60տ

F=90կՆ

____________

a-?

a=F/m=90կՆ/60տ=90.000Ն/60.000կգ=1,5մ/վ2

31. F=6կՆ

a=2մ/վ2

__________

m-?

m=F/a=6կՆ/2մ/վ2=3տ

32. m=200կգ

a=0,2մ/վ2

______________

F-?

F=ma=200կգ0,2մ/վ2=40Ն

33. F=2Ն

a=8մ/վ2

_____________

m-?

m=F/a=2Ն/8մ/վ2=0,25կգ

34. Fք>Fդ+Fշ – հավ. արագացող՝ աճող

Fք<Fդ+Fշ – հավ. արագացող՝ նվազող

Fք=Fդ+Fշ – հավասարաչափ

35. m=m

F=F

a=a

m=3m

F=F

a-?

______

a=a/3

Պատ.՝ կփոքրանա 3 անգամ

36. Fա=5Ն

m=10տ

a=0,5մ/վ2

Fա=20Ն

m=40տ

a=0,5մ/վ2

Պատ.՝ չի փոփոխվի

37. Fա=60Ն

a=8մ/վ2

a2=2մ/վ2

____________

Fա-?

Fա=60Ն/4=15Ն

38. m1=10կգ

a1=2մ/վ2

m2=5կգ

___________

a2-?

a2=m1a1/m2=10կգ2մ/վ2/5կգ=4մ/վ2

40. F=40Ն

a=8մ/վ2

a2=0,15մ/վ2

___________

F2-?

F2=Fa2/a=40Ն0,15մ/վ2/8մ/վ2=7,5 Ն

41. m=100կգ

a=1,2մ/վ2

F2=50Ն

____________

F-?

F=ma+F=100կգ1,2մ/վ2+50Ն=170Ն

42. m=2տ

v=36կմ/ժ

t=40վ

___________

F-?

F=ma=mv/t=2տ36կմ/ժ/40վ=1800Ն

44. F1=3Ն

___________

F2=?

F1=F2=3Ն

45. m1=40կգ

m2=50կգ

F=10Ն

____________

a1, a2 – ?

a1=F/m1=10Ն/40կգ=0,25մ/վ2

a2=F/m2=10Ն/50կգ=0,2մ/վ2

46. F1=F2=50Ն

ուժաչափ-?

____________

ուժաչափ=50Ն

47. Նավակը չի շարժվում, երբ մարդ հրում է այն, որովհետև ազդող համազոր ուժը 0 է:

48. m=3տ

v=8կմ/վ

____________

p-?

p=mv=3տ8կմ/վ=24կգ x մ/վ

49. m=100գ

v=80մ/վ2

____________

p-?

p=mv=100գ80մ/վ2=8կգ x մ/վ

Թեման՝ Ազատ անկում:

Հավասարաչափ շարժում շրջանագծով: Դինամիկա: Ներածություն: Նյուտոնի առաջի օրենք: Նյուտոնի երկրորդ օրենք: Նյուտոնի երրորդ օրենք:

Սովորել Է. Ղազարյանի դասագրքից էջ.13-էջ20-ը և էջ 23-ից էջ 36-ը

Լրացուցիչ առաջադրանք

Լուծել հետևյալ խնդիրները՝

1. Որոշել ժամացույցի վայրկենացույցի սլաքի ծայրի շարժման արագությունը,եթե սլաքի երկարությունը 10սմ է:

R=10սմ=0,1մ

T=1ր=60վ

__________

v=?

v=2πR/T=2×3,14×0,1մ/60վ=0,010մ/վ

Պատ.՝ 0,010մ/վ

2. Շրջանագծով հավասարաչափ շարժվող մարմինը 10վ-ում կատարում է30 պտույտ:Որքան է այն շրջանագծի շարավիղը որով շաժվում է մարմինը,եթե նրա շաժման արագությունը 4,8մ/վ է:

t=10վ

N=30

v=4,8մ/վ

_____________

R=?

R=v/2πn=vt/2πN=4,8×10/2×3,14×30մ=0,25մ

Պատ.՝ 0,25մ

3. Ինչ–որ համազոր ուժի ազդեցությամբ 100կգ զանգվածով մարմինըշարժվում է 0,3մ/վ2 արագացմամբ: Ինչ արագացմամբ կշարժվի 120կգզանվածով մարմինն այդ նույն ուժի ազդեցությամբ:

m1=100կգ

a1=0,3մ/վ2

m2=120կգ

___________

a2=?

F=m1a1

F=m2a2

m1a1=m2a2

a2=m1a1/m2=100կգ0,3մ/վ2/120կգ=0,25մ/վ2

Պատ.՝ 0,25մ/վ2

4. Ինչ հաստատուն ուժի ազդեցությամբ դադարի վիճակում գտնվող 0,3կգզանգվածով մարմինը 5վ–ում կանցնի 25մ ճանապարհ:

m=0,3կգ

a=5վ

__________

F=?

F=ma=0,3կգ5վ=1,5Ն

Պատ.՝ 1,5Ն

5. Որքան ժամանակում 5000Ն համազոր ուժի ազդեցությամբ շարժվող 1տզանգվածով մարմնի արագությունը կաճի 500մ/վ–ից մինչև 2000մ/վ:

F=5000Ն=5000կգxմ/վ2

m=1տ=1000կգ

V1=500մ/վ

V2=2000մ/վ

_______________

t-?

t=V/a

t= V2-V1/a=V2-V1/F/m=2000մ/վ-500մ/վ/5000կգxմ/վ2/1000կգ=300վ

Պատ.՝ 300վ

6. 50Ն հաստատուն համազոր ուժի ազդեցությամբ շարժվող 100կգզանգվածով մարմնի արագությունը 8վ–ում աճեց մինչև 10մ/վ: Գտնելմարմնի արագությունը այդ ժամանակահատվածի սկզբում:

F=50Ն=50կգxմ/վ2

m=100կգ

t=8վ

Vվերջ=10մ/վ

________________

Vսկիզբ=?

a=Vվերջ-Vսկիզբ/t – Vվերջ-Vսկիզբ=at

Vվերջ-F/mxt=10մ/վ-50կգxմ/վ2/100կգx8վ=6մ/վ

Պատ.՝ 6մ/վ

7. Դիտորդից ինչ հեռավորության վրա է հարվածում կայծակը, եթե ամպերիորոտը կայծակը նկատելուց 4վ հետո է հասնում դիտորդին: Ձայնիտարածման արագությունը` 330մ/վ է:

t=4վ

V=330մ/վ

____________

S=?

S= Vt

S=330մ/վ4վ=1320մ

Պատ.՝ 1320մ

1.Որ անհավասարաչափ շարժումն է կոչվում հավասարաչափարագացող:

Մարմնի շարժումը կոչվում է հավասարաչափ արագացող, եթե շարժման արագությունը կամայական հավասար ժամանակամիջոցներում փոխվում է նույն չափով։

2.Որ ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում հավասարաչափ արագացող շարժման արագացում;

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի շարժման արագության փոփոխության և այն ժամանակամիջոցի հարաբերությանը , որի ընթացքում կատարվել է այլ փոփոխությունը, կոչվում է հավասարաչափ արագացող շարժման արագացում։

3.Ինչ է ցույց տալիս արագացումը: Որն է արագացման միավորը,ևինչպես է այն սահմանվում: Գրել բանաձևը:

Արագացումը ցույց է տալիս ժամանակում մարմնի արագության փոփոխության չափը։ Արագացման միավորն է 1 մ/վ2-ը: Բանաձև՝ a=v/t կամ a=v0/t:

4.Հավասարաչափ շարժման ճանապարհի և արագությանբանաձևը:

Հավասարաչափ շարժման բանաձև. s=vt

Շարժման արագության բանաձև. v=s/t

5.Հավասարաչափ արագացող շարժման արագության ևճանապարհի բանաձևերը

Հավասարաչափ արագացող շարժման արագության բանաձև. v=at:

113. Տրամվայ-36կմ/ժ

Լուծում

36×1000=36000

36000:3600=10

Պատ.` 10մ/վ

114.

Առաջին-7,9կմ/վ

Երկրորդ-11,2կմ/վ

Երրորդ-16,7կմ/վ

Լուծում

7,9 × 1000=7900մ/վ

11,2 × 1000=11200մ/վ

16,7 × 1000=16700մ/վ

116.

առաջին-15մ/վ

երկրորդ-72կմ/ժ

սարքել կմ/ժ — մ/վ

72կմ/ժ x 1000/3600= 20մ/վ

առաջին = 15 մ/վ

երկրորդ = 20 մ/վ

118.

S = 20կմ

t = 3ժ

V – ?

V=20/3=6կմ

119.

S = 20 կմ

առաջին = 5ժ

երկրորդ = 2ժ

երրորդ = 22ր

չորորդ = 1,4ր

առաջին = 20կմ/5ժ=20 x 1000/5 x 3600= 1,1մ/վ

երկրորդ = 20կմ/2ժ=20 x 1000/2 x 3600= 2,8մ/վ

երրորդ = 20կմ/22ր=20 x 1000/22 x 60= 15,1մ/վ

չորորդ = 20կմ/1,4ր=20 x 1000/1,4 x 60= 238 մ/վ

1.ինչ է մեխանիկական շարժումը:

Մեխանիկական շարժումը մարմնի դիրքի փոփոխությունն է տարածության մեջ ժամանակի ընթացքում։

2.մեխանիկայի որ բաժինն են անվանում կինեմատիկա:

Կինեմատիկա են անվանում, այն բաժինը, որն ուսումնասիրում է մարմինների շարժումը, առանց մարմինների զանգվածներն ու դրանց վրա ազդող ուժերը հաշվի առնելու:

3.ինչն են անվանում նյութական կետ:

Նյութական կետ են անվանում զանգված ունեցող այն մարմինը, որի չափերը անվերջ փոքր են այլ մարմինների կամ հեռավորությունների համեմատ և կարելի է անտեսել:

4.ինչն են անվանում շարժման հետագիծ(թվարկել տեսակները ):

Շարժման հետագիծը այն գիծն է, որը ցույց է տալիս մարմնի շարժման ճանապարհը: Տեսակները՝ ուղղագիծ և կորագիծ:

5.ինչն են անվանում մարմնի անցած ճանապարհ:

Մարմնի անցած ճանապարհը որոշակի ժամանակամիջոցում անցած հետագծի երկարությունն է:

6.ինչով է տարբերվում հետագիծը մարմնի անցած ճանապարհից:

Մարմնի հետագիծը այն գիծն է, որով շարժվել է մարմինը, իսկ մարմնի անցած ճանապարհը որոշակի ժամանակամիջոցում անցած հետագծի երկարությունն է:

7.որ շարժումն են անվանում հավասարաչափ և որը ՝անհավասարաչափ:

Հավասարաչափ շարժման ժամանակ մարմինը հավասար ժամանակամիջոցում անցնում է հավասար ճանապարհ, իսկ անհավասարաչափ շարժման ժամանակ մարմինը անհավաարաչափ ժամանակամիջոցում անցնում է անհավասարաչափ ճանապարհ:

8.որ մարմինն են անվանում հաշվարկման մարմին:

Հաշվարկման մարմին կոչվում է այն մարմինը, որի նկատմամբ դիտարկում են այլ մարմինների դիրքերը։

9.Որ շարժումն է կոչվում անհավասարաչափ:Բերել օրինակներ:

Անհավասարաչափ է կոչվում այն շարժումը, որի ընթացքում հավասար ժամանակամիջոցում մարմինը անցնում է անհավասար ճանապարհներ: Օրինակ՝ կանգառից հեռացող ավտոբուսը, վայրէջք կատարող ինքնաթիռը և այլն:

10.Սահմանել անհավասարաչափ շարժման միջին արագություն:

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է մարմնի հետագծի երկարության և այդ անցնելու ժամանակի հարաբերությանը, կոչվում է միջին արագություն:

11.Գրել միջին արագության բանաձևը:

Vմիջ=St (1)

12.Ինչ ֆիզիկական իմաստ ունի անհավասարաչափ շարժման միջին արագությունը:

Մարմնի անցած ճանապարհի և այդ ճանապարհն անցնելու ժամանակի հարաբերությունն անվանում են մարմնի անհավասարաչափ շարժման միջին արագություն:

13.Ինչ է ակնթարթային արագությունը:

Ժամանակի տվյալ պահին մարմնի արագությունը կոչվում է ակնթարթային արագություն:

Վ. Ի. Լուկաշիկ գրքից, 113-120 խնդիրները

113. Տրամվայ-36կմ/ժ

մ/վ-?

______________

Լուծում

1)36×1000=36000

2)36000:3600=10

Պատ.` 10մ/վ

114. Առաջին-7,9կմ/վ

Երկրորդ-11,2կմ/վ

Երրորդ-16,7կմ/վ

Արտահայտել մ/վ?

____________________

Լուծում

1)7,9×1000=7900մ/վ

2)11,2×1000=11200մ/վ

3) 16,7×1000=16700մ/վ

Պատ.՝ 7900մ/վ, 11200մ/վ, 16700մ/վ

115. S = 2700կմ

t = 1ժ

V1 = ?

Ետադարձ՝ V2 = 715մ/վ

V1 և V2 արագությունների համեմատում – ?

V=S/t=2700/1=2700կմ/ժ

2700կմ/ժ=2700կմ/ժ*1000/3600=750մ/վ

V1>V2=750մ/վ>715մ/վ

116. V1 = 15մ/վ

V2 = 72կմ/ժ

Համեմատում – ?

72կմ/ժ=72կմ/ժ*1000/3600=20մ/վ

V1<V2=15մ/վ<20մ/վ

117. S = 99կմ

t = 5ժ 30ր

V – ?

V=S/t=99/330ր=99*1000/330*60=5մ/վ

118. S = 20կմ

t = 3ժ

V – ?

V=S/t=20/3=≈ 6,6կմ/ժ

119. S = 20 կմ

t1 = 5ժ

t2 = 2ժ

t3 = 22ր

t4 = 1,4ր

V1, V2, V3, V4 – ?

V1=S/t=20կմ/5ժ=20*1000/5*3600=≈1,1մ/վ

V2=S/t=20կմ/2ժ=20*1000/2*3600=≈2,8մ/վ

V3=S/t=20կմ/22ր=20*1000/22*60=≈15,1մ/վ

V4=S/t=20կմ/1,4ր=20*1000/1,4*60=≈238 մ/վ

120. t1 = 17:00

S1 = 101000կմ

t2 = 22:00

S2 = 152000կմ

V – ?

t2-t1=22-17=5ժ

S2-S1=152000-101000=51000կմ

51000կմ/5ժ=10200կմ/ժ